New funding supports UK artists to work with immersive tech

Bydd prosiect newydd yn cefnogi dros 200 o artistiaid a sefydliadau yn y DU i archwilio potensial creadigol technolegau realiti rhithwir, estynedig a chymysg.

Mae’r term ‘technoleg ymdrochol’ yn cwmpasu sbectrwm eang o offer a thechnolegau, gan gynnwys y peiriannau gemau a ddefnyddir i wneud apiau realiti rhithwir ac estynedig fel Beat Saber neu Pokémon Go, yn ogystal â thechnoleg dal symudiad, sgriniau LED a hud sain gofodol Abba Voyage.

Wedi’i ariannu drwy grant o £6 miliwn gan gynllun XRtistiaid, bydd y prosiect ‘Celfyddydau Ymdrochol’ traws-DU tair blynedd yn adeiladu ar record y DU o gefnogi artistiaid i ddatgloi potensial creadigol technoleg newydd. Daw cyllid ar gyfer XRtistiaid o bartneriaeth uchelgeisiol rhwng Cyngor Ymchwil y Celfyddydau a’r Dyniaethau, Cyngor Celfyddydau Lloegr, Creative Scotland, Cyngor Celfyddydau Gogledd Iwerddon a Chyngor Celfyddydau Cymru.

Bydd y rhaglen yn rhoi cyfle i artistiaid yn y DU gael mynediad at hyfforddiant, mentora, cyfleusterau arbenigol a chronfeydd hanfodol, gyda £3.6 miliwn o gyllid grant ar gael i’w helpu i roi cychwyn ar eu syniadau.

Meddai’r Ysgrifennydd Diwylliant Lucy Frazer:

Mae’r llywodraeth eisoes wedi buddsoddi £75 miliwn i adeiladu rhwydwaith o labordai Ymchwil a Datblygu ledled y DU a fydd yn ein rhoi ar flaen y gad o ran datblygiadau mewn effeithiau gweledol, technoleg dal-symudiad, a deallusrwydd artiffisial ar gyfer y diwydiannau sgrin a llwyfan. Bydd y cyllid newydd hwn yn helpu hyd yn oed mwy o’n hartistiaid a’n creadigolion mwyaf disglair i harneisio pŵer y dechnoleg arloesol hon. Bydd datblygu’r sgiliau a’r seilwaith sy’n sail i dechnoleg ymdrochol yn gwneud y mwyaf o botensial ein diwydiannau creadigol pwerus ac yn cyflawni ein nod o’u tyfu gan £50 biliwn erbyn 2030.

Dywedodd y Gweinidog Technoleg a’r Economi Ddigidol, Saqib Bhatti:

O’r wasg argraffu i ffrydio digidol, mae camau ymlaen mewn technoleg bob amser wedi arwain at ddatblygiadau mewn celf a chreadigrwydd. Bydd y rhaglen Celfyddydau Ymdrochol yn sicrhau bod pobl greadigol o Brydain yn cael mynediad at y dechnoleg sydd ei hangen arnynt i wthio ffiniau creadigol newydd. Mae sioeau fel Abba Voyage yn dangos bod realiti estynedig yn creu arloesedd artistig a rhestr o fanteision economaidd hirfaith.

Dywedodd Cadeirydd Gweithredol Cyngor Ymchwil y Celfyddydau a’r Dyniaethau, yr Athro Christopher Smith:

Er mwyn sicrhau bod y DU yn parhau i fod ar flaen y gad yn y diwydiannau creadigol, mae angen i ni fuddsoddi yn y sgiliau a’r technolegau sy’n sail iddynt. Mae realiti estynedig yn ffin newydd gyffrous mewn technoleg greadigol sy’n cynnig posibiliadau byd-ehangol.

Bydd y buddsoddiad hwn yn y consortiwm Celfyddydau Ymdrochol gan bartneriaeth uchelgeisiol o gynghorau celfyddydau’r DU, Creative Scotland ac AHRC yn ein galluogi i gefnogi datblygu sgiliau a datgloi arloesedd pellach a thwf economaidd, gan ddod â phŵer y dechnoleg hon i gynulleidfaoedd a phartneriaid newydd.

Celfyddydau Ymdrochol

Bydd y rhaglen yn cael ei harwain gan Brifysgol Gorllewin Lloegr (UWE Bristol), gyda’r prif ganolbwynt yn Pervasive Media Studio ym Mryste a Watershed fel Cynhyrchydd Gweithredol.

Gan weithio mewn partneriaeth â Phrifysgol Bryste a sefydliadau diwylliannol yn Belfast a Derry, Caerdydd a Glasgow, byddant yn cynhyrchu rhaglen gynhwysfawr o gyfleoedd cynhwysol a hygyrch, gan chwalu’r rhwystrau i artistiaid o bob cefndir ymgysylltu ag offer ymdrochol.

Meddai Prif Ymchwilydd a Chyfarwyddwraig Celfyddydau Ymdrochol, Verity McIntosh, Athrawes Gyswllt Realiti Rhithwir ac Estynedig yn UWE Bristol:

Rwy’n falch iawn y bydd y consortiwm anhygoel hwn o bartneriaid nawr yn gallu cefnogi mwy na 200 o artistiaid o bob rhan o’r DU. Edrychwn ymlaen at weithio gyda phobl greadigol o bob cefndir sydd â diddordeb mewn datblygu eu defnydd, a phrofi ffiniau’r hyn a allai fod yn gelfyddydol bosib gyda thechnolegau ymdrochol.

Yn ystod y tair blynedd nesaf byddwn yn cynnig rhaglen gynhwysol a hygyrch o ymchwil, hyfforddiant, cyfleoedd ariannu a digwyddiadau. Mae Celfyddydau Ymdrochol wedi’i greu er mwyn meithrin cymuned gynyddol gydweithredol o artistiaid o’r DU sy’n arbrofi gyda deunyddiau ymdrochol, a chysylltu â chynulleidfaoedd ledled y byd.

Cefnogi artistiaid ar draws y Deyrnas Unedig

Y pedwar partner craidd ym mhob un o wledydd y DU a fydd yn gweithio’n agos gydag artistiaid yn eu rhanbarth yw:

• Cryptic yn Glasgow, Yr Alban
• Canolfan Nerve yn Belfast a Derry, Gogledd Iwerddon
• Canolfan Mileniwm Cymru yng Nghaerdydd, Cymru
• Watershed ym Mryste, Lloegr

Yn ystod y pum mlynedd diwethaf mae’r pedwar partner hwn wedi cefnogi mwy na 5,500 o artistiaid a rhannu gwaith gyda chynulleidfa o dros 70.5 miliwn o bobl.

Partneriaid ychwanegol arbenigol sy’n cefnogi’r rhaglen yw:

• Crossover Labs, arbenigwyr mewn hyfforddiant a datblygu artistiaid gan ddefnyddio cyfryngau ymdrochol
• Unlimited, sy’n gweithio gydag artistiaid a chynulleidfaoedd anabl, herio’r sector diwylliant a newid canfyddiadau o anabledd
• XR Diversity Initiative, sy’n ymroddedig i wneud y gymuned XR yn fwy cynhwysol
• Immerse UK, prif sefydliad aelodaeth y DU ar gyfer technolegau ymdrochol

Daw’r cyllid ar gyfer Celfyddydau Ymdrochol gan y canlynol:

• Cyngor Ymchwil y Celfyddydau a’r Dyniaethau (AHRC)
• Cyngor Celfyddydau Lloegr
• Y Loteri Genedlaethol trwy Creative Scotland
• Cyngor Celfyddydau Gogledd Iwerddon
• Y Loteri Genedlaethol drwy Gyngor Celfyddydau Cymru

Meddai Darren Henley, Prif Weithredwr Cyngor Celfyddydau Lloegr:

Mae cynhyrchwyr creadigol a sefydliadau diwylliannol bob amser wedi bod yn hanfodol wrth ddatgloi potensial technoleg newydd, fel yr ydym yn ei weld yn y profiadau arloesol y mae artistiaid a sefydliadau diwylliannol yn eu creu ar gyfer llwyfannau ymdrochol.  Rydym yn falch iawn i lansio Celfyddydau Ymdrochol gyda’n partneriaid ledled y DU, i helpu’r sector diwylliannol ddatblygu’r sgiliau i wthio potensial creadigol technolegau ymddangosol hyd yn oed ymhellach, a chreu cyfleoedd i fwy o artistiaid a sefydliadau weithio gyda’r technolegau hyn am y tro cyntaf.

Meddai Rheolwr y Diwydiannau Creadigol yn Creative Scotland Morgan Petrie:

Mae’r cydweithrediad unigryw hwn yn rhoi cyfle gwych i artistiaid fod ar flaen y gad o ran arloesi XR.  Bydd y partneriaid dan sylw yn gallu rhannu arfer gorau, dysgu oddi wrth ei gilydd a meithrin cysylltiadau ledled y DU.  Mae’r partner cynhyrchu Albanaidd, Cryptic, yn cadarnhau lle’r Alban a’i hartistiaid yn nyfodol y dechnoleg hon, gan arloesi o fewn diwydiannau creadigol yr Alban.

Meddai Cyfarwyddwraig Datblygu Strategol a Phartneriaethau, Cyngor Celfyddydau Gogledd Iwerddon, Karly Greene:

Mae’r cyhoeddiad heddiw i’w groesawu ac mae Cyngor Celfyddydau Gogledd Iwerddon yn falch iawn o gyd-ariannu XRtistiaid: Artistiaid Ymdrochol ynghyd â Chyngor Ymchwil y Celfyddydau a’r Dyniaethau a’n cydweithwyr cyllid celfyddydol ar hyd a lled yr ynysoedd hyn. Diolch i’r Loteri Genedlaethol, mae’r fenter hon yn cynnig cyfle gwerthfawr i artistiaid ddysgu sgiliau wrth ddefnyddio technoleg ymdrochol newydd ac mae’n adlewyrchu ymrwymiad Cyngor y Celfyddydau i annog arferion arloesol sy’n croesi ffiniau celf ac yn meithrin galluoedd digidol yn ein sector celfyddydol.

Meddai Lisa Matthews-Jones, rheolwr portffolio yng Nghyngor Celfyddydau Cymru:

Gan weithio gyda’n gwledydd partner, bydd y prosiect hwn yn golygu cyfleoedd cynhwysol i archwilio’r defnydd o dechnoleg greadigol i rannu profiadau ac adrodd straeon gydag effaith. Mae Canolfan Mileniwm Cymru mewn sefyllfa berffaith i adeiladu ar eu gwaith eu hunain a chefnogi gwaith artistiaid a sefydliadau eraill yng Nghymru er budd cynulleidfaoedd presennol a rhai’r dyfodol.